3 kwietnia 2021
Czym jest kiszonka?
Zanim zabierzemy się za przygotowanie podstawowej bazy żywieniowej dla naszych krów musimy sobie odpowiedzieć na najważniejsze pytanie a mianowicie czym jest kiszonka?
Kiszonka to najprościej ujmując zielonka zakonserwowana w sposób naturalny w wyniku fermentacji biologicznej lub chemicznie przy użyciu konserwantu. Bakterie fermentacji kwasu mlekowego znajdują się na roślinach, natomiast na różnych roślinach i w różnych fazach rozwoju cechuje je duża zmienność.
Aby doszło do procesów fermentacyjnych konieczne jest zachowanie warunków beztlenowych, dlatego w tym celu masę zieloną się ugniata. Ugniatanie musi następować warstwowo. Warstwy powinny być możliwie najcieńsze i rozprowadzane regularnie po całej powierzchni silosu lub pryzmy. Po zakończeniu ugniatania odcinamy dostęp powietrza okrywając szczelnie cienką folią streczową oraz zabezpieczamy przed uszkodzeniami mechanicznymi grubą folią i dociskamy (workami, oponami lub ziemią). Można przygotować w balotach lub rękawie przy zachowaniu warunków beztlenowych dzięki dobremu ubiciu i okryciu.
W czasie procesów fermentacyjnych dochodzi do przemiany cukrów na kwasy organiczne, z których najbardziej pożądanym jest kwas mlekowy jak również w odpowiednich proporcjach kwas octowy i propionowy.
Zmienia się pH materiału na kwaśne. Kiszonka nie popsuje się i można ją długo przechowywać pod warunkiem utrzymania braku dostępu powietrza. W takich warunkach giną niepożądane mikroorganizmy powodujące gnicie materiału oraz rozkład białka.
Ze względu na tzw. minimum cukrowe zielonki dzielimy na:
Łatwo kiszonce się rośliny: kukurydza, trawa, buraki cukrowe (najczęściej w postaci wysłodków), ziemniaki.
Im więcej cukrów tym rośliny łatwiej się zakiszają.
Natomiast dzięki dużej zawartości cukrów rośliny te w warunkach tlenowych są bardzo nie stabilne i na skutek działania drożdży bardzo szybko ulegają fermentacji wtórnej w kierunku fermentacji alkoholowej. Powoduje to duże straty składników pokarmowych oraz spadek pobrania paszy, ponieważ krowy taką kiszonkę niechętnie jedzą. Rozwiązaniem jest zastosowanie odpowiedniego inokulantu biologicznego, który wspomoże procesy fermentacyjne w kierunku kwasu mlekowego, ale przede wszystkim w kierunku kwasu octowego i propionowego dającego stabilność kiszonce a w warunkach tlenowych powstrzymując rozwój drożdży.
Grupa roślin trudno kiszących się, to taka, gdzie pomimo przemiany 95% cukrów na kwas mlekowy i tak będzie go za mało aby odpowiednio przeprowadzić fermentację. W tej grupie są kończyny (biała i czerwona), peluszka, groch, wyka, bobik, łubin. Te rośliny najczęściej zakiszane są najczęściej w mieszankach z trawami. Dodanie dobrej jakości inokulantu skutkuję doskonałym i szybkim rozpoczęciem procesów zakiszania oraz stabilnością tlenową po otwarciu silosu.
Trzecią grupę stanowią rośliny uważane za nie kiszonce się. Jednocześnie jest to grupa o dużej zawartości białka więc bardzo pożądana w żywieniu. Przedstawicielami tej grupy są lucerna, seradela, soja. Rośliny te wymagają doskonałej jakości inokulantów. W prowadzeniu fermentacji nie ma miejsca na przypadkowość, tu fermentacja od samego początku musi być prowadzona w kierunku kwasu mlekowego. Brak odpowiedniego poprowadzenia tego procesu kończy się fermentacją w kierunku kwasu małowego. Wpływa to na obniżenie jakości (rozkład białka) i smakowitości a w konsekwencji spada pobranie takiej paszy przez zwierzęta, co ma to nie bagatelny wpływ na ich zdrowotność.
Bardzo ważne jest, aby przygotowywać kiszonkę przy zachowaniu maksymalnej staranności i z dbałością o szczegóły. Kiszonki prawidłowo przygotowane stanowią bazę paszową na cały rok, a najlepiej, aby w gospodarstwie była zrobiona rezerwa na półtorej roku do przodu. Zabezpieczenie takie pozwala na spokojne spoglądnie w przyszłość nie zależnie od panujących warunków w danym sezonie oraz kontrolowane zwiększenie ilości zwierząt w oborze.
- Wysoka temperatura ciała krowy i zimna pasza na stole paszowym. Krowy jedzą tmr, który pomimo ponad 30 stopni upałów kiszonki pozostają zimne, czyli nie tracą składników pokarmowych w wyniku zagrzewania się.
- Napełnianie silosu z lucerną.
- Silos prawidłowo ubity i okryty z kiszonką z kukurydzy. Wybierany prawidłowo przy użyciu wycinaka.
- Wysoka temperatura ciała człowieka na tle zimnego silosu z kiszonką z kukurydzy.
- Kiszonki i w silosie i na stole paszowym pozostają stabilne tlenowo pomimo panujących upałów.
